کد مطلب:147 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:318
احکام ضامن شدن
مسأله 2418 ـ اگر انسان بخواهد ضامن شود كه بدهی كسی را بدهد، ضامن شدن او در صورتی صحیح است كه بهر لفظی اگر چه عربی نباشد به طلبكار بگوید كه من ضامن شده ام طلب تو را بدهم و طلبكار هم رضایت خود را بفهماند، ولی راضی بودن بدهكار شرط نیست. و نیز می تواند قرارداد ضمانت را بوسیله امضا كردن ضمانت نامه، یا هر كار دیگر كه این مطلب را به طلبكار بفهماند و او هم عملا قبول كند، انجام دهد.
مسأله 2419 ـ ضامن و طلبكار باید مكلّف و عاقل باشند و كسی هم آنها را مجبور نكرده باشد و نیز باید سفیه نباشند كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف كنند. و كسی كه بواسطه ورشكستگی مجتهد جامع الشرائط او را از تصرّف در اموالش جلوگیری كرده بابت طلبی كه دارد، نمی تواند ضامن كسی شود، ولی این شرطها در بدهكار نیست.
مثلا اگر كسی ضامن شود كه بدهی بچه یا دیوانه یا سفیه را بدهد و طلبكار قبول كند، ضمانت صحیح است.
مسأله 2420 ـ هر گاه برای ضامن شدن خودش شرطی قرار دهد مثلا بگوید: اگر بدهكار قرض تو را ندهد می دهم، به احتیاط واجب ضمان شرعی صحیح نیست ولی از باب یك عقد عقلائی رایج در فرض سؤال ضامن لازم است طبق تعهد خود عمل نماید.
مسأله 2421 ـ كسی كه انسان ضامن بدهی او می شود باید بدهكار باشد، پس
[401]
اگر كسی بخواهد از دیگری قرض كند، تا وقتی قرض نكرده انسان نمی تواند ضامن او شود.
مسأله 2422 ـ در صورتی انسان می تواند ضامن شود كه طلبكار و بدهكار و جنس بدهی همه معیّن باشد پس اگر دو نفر از كسی طلبكار باشند و انسان بگوید: من ضامن هستم كه طلب یكی از شماها را بدهم، چون معیّن نكرده كه طلب كدام را بدهد بنابر احتیاط واجب ضامن شدن او باطل است. و نیز اگر كسی از دو نفر طلبكار باشد و انسان بگوید: من ضامن هستم كه بدهی یكی از آن دو نفر را بتو بدهم، چون معیّن نكرده كه بدهی كدام را می دهد بنابر احتیاط واجب ضامن شدن او باطل می باشد. و همچنین اگر كسی از دیگری مثلا ده من گندم و صد تومان پول طلبكار باشد و انسان بگوید: من ضامن یكی از دو طلب تو هستم و معیّن نكند كه ضامن گندم است یا ضامن پول بنابر احتیاط واجب صحیح نیست.
مسأله 2423 ـ اگر طلبكار، طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمی تواند از بدهكار چیزی بگیرد و اگر مقداری از آن را ببخشد، نمی تواند آن مقدار را مطالبه نماید.
مسأله 2424 ـ اگر انسان ضامن شود كه بدهی كسی را بدهد، نمی تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2425 ـ ضامن و طلبكار بنابر احتیاط واجب نمی توانند شرط كنند كه هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را به هم بزنند.
مسأله 2426 ـ هر گاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبكار را بدهد اگر چه بعد فقیر شود، طلبكار نمی تواند ضامن بودن او را بهم بزند و طلب خود را از بدهكار اوّل مطالبه نماید، و همچنین است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولی طلبكار بداند و به ضامن شدن او راضی شود.
مسأله 2427 ـ اگر انسان در موقعی كه ضامن می شود، نتواند طلب طلبكار را بدهد و طلبكار در آن وقت نداند و بعد ملتفت شود، می تواند ضامن بودن او را بهم بزند. ولی اگر پیش از آن كه طلبكار ملتفت شود، ضامن قدرت پیدا كرده باشد،
[402]
چنانچه بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند اشكال دارد.
مسأله 2428 ـ اگر كسی بدون اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهی او را بدهد نمی تواند چیزی از او بگیرد.
مسأله 2429 ـ اگر كسی با اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهی او را بدهد، می تواند مقداری را كه ضامن شده پس از پرداخت آن از او مطالبه نماید، ولی اگر بجای جنسی كه بدهكار بوده جنس دیگری به طلبكار او بدهد، نمی تواند چیزی را كه داده از او مطالبه نماید، مثلا اگر ده من گندم بدهكار باشد و ضامن ده من برنج بدهد، نمی توند برنج را از او مطالبه نماید، امّا اگر خودش راضی شود كه برنج بدهد اشكال ندارد.
مسأله 2419 ـ ضامن و طلبكار باید مكلّف و عاقل باشند و كسی هم آنها را مجبور نكرده باشد و نیز باید سفیه نباشند كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف كنند. و كسی كه بواسطه ورشكستگی مجتهد جامع الشرائط او را از تصرّف در اموالش جلوگیری كرده بابت طلبی كه دارد، نمی تواند ضامن كسی شود، ولی این شرطها در بدهكار نیست.
مثلا اگر كسی ضامن شود كه بدهی بچه یا دیوانه یا سفیه را بدهد و طلبكار قبول كند، ضمانت صحیح است.
مسأله 2420 ـ هر گاه برای ضامن شدن خودش شرطی قرار دهد مثلا بگوید: اگر بدهكار قرض تو را ندهد می دهم، به احتیاط واجب ضمان شرعی صحیح نیست ولی از باب یك عقد عقلائی رایج در فرض سؤال ضامن لازم است طبق تعهد خود عمل نماید.
مسأله 2421 ـ كسی كه انسان ضامن بدهی او می شود باید بدهكار باشد، پس
[401]
اگر كسی بخواهد از دیگری قرض كند، تا وقتی قرض نكرده انسان نمی تواند ضامن او شود.
مسأله 2422 ـ در صورتی انسان می تواند ضامن شود كه طلبكار و بدهكار و جنس بدهی همه معیّن باشد پس اگر دو نفر از كسی طلبكار باشند و انسان بگوید: من ضامن هستم كه طلب یكی از شماها را بدهم، چون معیّن نكرده كه طلب كدام را بدهد بنابر احتیاط واجب ضامن شدن او باطل است. و نیز اگر كسی از دو نفر طلبكار باشد و انسان بگوید: من ضامن هستم كه بدهی یكی از آن دو نفر را بتو بدهم، چون معیّن نكرده كه بدهی كدام را می دهد بنابر احتیاط واجب ضامن شدن او باطل می باشد. و همچنین اگر كسی از دیگری مثلا ده من گندم و صد تومان پول طلبكار باشد و انسان بگوید: من ضامن یكی از دو طلب تو هستم و معیّن نكند كه ضامن گندم است یا ضامن پول بنابر احتیاط واجب صحیح نیست.
مسأله 2423 ـ اگر طلبكار، طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمی تواند از بدهكار چیزی بگیرد و اگر مقداری از آن را ببخشد، نمی تواند آن مقدار را مطالبه نماید.
مسأله 2424 ـ اگر انسان ضامن شود كه بدهی كسی را بدهد، نمی تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2425 ـ ضامن و طلبكار بنابر احتیاط واجب نمی توانند شرط كنند كه هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را به هم بزنند.
مسأله 2426 ـ هر گاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبكار را بدهد اگر چه بعد فقیر شود، طلبكار نمی تواند ضامن بودن او را بهم بزند و طلب خود را از بدهكار اوّل مطالبه نماید، و همچنین است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولی طلبكار بداند و به ضامن شدن او راضی شود.
مسأله 2427 ـ اگر انسان در موقعی كه ضامن می شود، نتواند طلب طلبكار را بدهد و طلبكار در آن وقت نداند و بعد ملتفت شود، می تواند ضامن بودن او را بهم بزند. ولی اگر پیش از آن كه طلبكار ملتفت شود، ضامن قدرت پیدا كرده باشد،
[402]
چنانچه بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند اشكال دارد.
مسأله 2428 ـ اگر كسی بدون اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهی او را بدهد نمی تواند چیزی از او بگیرد.
مسأله 2429 ـ اگر كسی با اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهی او را بدهد، می تواند مقداری را كه ضامن شده پس از پرداخت آن از او مطالبه نماید، ولی اگر بجای جنسی كه بدهكار بوده جنس دیگری به طلبكار او بدهد، نمی تواند چیزی را كه داده از او مطالبه نماید، مثلا اگر ده من گندم بدهكار باشد و ضامن ده من برنج بدهد، نمی توند برنج را از او مطالبه نماید، امّا اگر خودش راضی شود كه برنج بدهد اشكال ندارد.